Ɛebbas Ufernas, amussnaw amaziɣ

Amdan "yufgen" d amezwaru di talsa

Amdan yufgen

Ilul Ɛebbas Ufernas deg useggas 809 di Runda, di temnaḍt n Takurunna (di Sbenyul), yemmut deg useggas n 887. Yella yezdeɣ, itedder di Kurdu. Ɛebbas Ufernas (Ibn Fernas), d yiwen umussnaw amaziɣ seg Wandalus (Sbenyul) i  yuran isem-is s yisekkilen n wureɣ deg umezruy n talsa. Tudert-is, teččur d anadi d usnulfu deg waṭas taɣulin. Ufernas, tuɣ-it d asnulfay, d aḍbib, d amsekrar, d ajenyur, d amedyaz, d anaẓur deg uẓawan. Nezmer ad d-nini d netta ay d. amezwaru di temsafga deg umaḍal  iεerḍen ad yafeg am ugḍiḍ. Akken yebɣu yili, yura deg umezruy, Ɛebbas Ufernas yufeg ddeqs n umeccaq. 

Di termit-is taneggarut n waffug, yeɣli-d ɣef uzagur-is, yuɣ yir tiyita, yeqqim akken yettnemrat seg-s armi d asmi yemmut. Tasebba n waya d aɣfal i yeɣfel ur igi ara tazrawt-is akken iwata ɣef trusi tushilt. Agḍiḍ di trusi-s ɣef ufurk n useklu, tettal-it tjeḥniḍt-is (taseṭṭa-s), ur t-yettaɣ wara. Di taɣulin n tussna tiyeḍ, Ufernas yesnulfa-d aṭas n tɣawsiwin d wallalen. Gar-asen, ad d-nebder tamrilt n waman (ssaεa), isem-is Almaqata. Yerna-d yiwen wallal s wayes i xeddmen zzǧaǧ war initen (incolore) d tsatin n tɣuri i yessimɣuren isekkilen n tira (vers de lecture). 

Amussnaw amaziɣ

Ɛebbas Ufernas, yerna yexdem-d tikarḍiwin tiraklanin n umaḍal (planisphéres) d waţas n yisnulfan nniḍen. Amussnaw-a amaziɣ i d-sεan yimaraw-is imaziɣen, yessaweḍ daɣen yufa-d anagraw n unqar d uneɣluy n yiṭij. Segmi tussna-nnes ur tesεi tilas, Ufernas yexdem-d. yiwen wallal i usikked d umuqel n yigenni d yitran. Seg wakken azal-is meqqer aṭas, ddeqs n yimukan i yettusemman fell-as ar assa. Gar-asen, tiqenṭert n Ibn Firmus di Kurdu, Anafag n Beɣdad, Amruj n Ibn Firmus deg wayyur.

Sadaq Bendali


Si: fr.vikidia.org

      en.m.wikipedia.org

Commentaires