Tadiwennit d tmarut Dalila Qeddac

Tin iqeddcen ɣef tutlayt-is, s uselmed d tira

Massa Dalila Qeddac-Cix, d tayemmat, d taselmadt, d tameskart n ddeqs n yidlisen,  ger tullisin, inzan d wungal. Tessuffeɣ-d tawenza deg useggas n 2015, tafat taderɣalt (2018), asirem yettaqecmen (2019). Di 2019, daɣen ffɣen-d sin yidlisen-is: aεwin akked tiqit tiqit, ad neččar tabaqit.

Dalila Qeddac

Anta i d massa Dalila Qeddac-Cix? Ttxil-m, Ssenked-d iman-im i yimeɣriyen n "tutlayt-inu".

Massa Qeddac-Ccix d tameṭṭut taqbaylit i iḥemmlen tameslayt-is. D yelli-s n Wayt Yeḥya Musa, taɣiwant n ugrawliw ameqqran Krim Belqasem. Dalila Qeddac, d taselmadt i yebdan aselmed n tutlayt Tamaziɣt deg useggas n 2002. Tlul ass n 09/02/1978.

D acu yessaɣen deg-m tayri n tira? Ahat tella kra n tɣawsa i kem-yewwin ɣer taɣult-a!

Tira, d allal swayes tettidir tmeslayt. Ayen yessaɣen tayri-s deg-i, imi ahat tella deg yidammen-iw diɣen ahat d lexsas i d-nettmagar nekkni s yiselmaden deg unnar. Tira, seg zik i tezdeɣ deg-i. Cfiɣ mi lliɣ qqareɣ deg uɣerbaz alemmas ttaruɣ ayen din s Tifinaɣ. 

Imi d awal ɣef ugemmay n tira, efk-d tamuɣli-m ɣef win iwulmen s wayes ara taẓ Tmaziɣt ɣer zdat. D Tifinaɣ neɣ Talatinit? Ayɣer? 

Yuwi-d ad tettwaru Tmaziɣt s yisekkilen n tlatinit imi tuget n wid yeṭṭfen tarwiḥt i Tmaziɣt, yis-s i tt-uran am Saɛid Bulifa, Mulud Mɛemri... Diɣen i wakken menwala yezmer ad tt-yelmed ad tt-yissin yerna ad tjuǧǧeg ger tutlayin-nniḍen. Tifinaɣ, d agerruj-nneɣ yuwi-d ad t-neḥrez, ur nettakk fell-as afus. Ad teqqim d tamuɣli-w.

Dalila Qeddac

Afran-im, iban deg yidlisen-im, turiḍ-ten s usekkil alatini. Amek yella wassaɣ-im d yimeɣriyen-im. Ttafen iman-nsen d yisental iɣef tettaruḍ neɣ ssuturen-am-d ad asen-taruḍ ɣef wayen nniḍen?

Di tuget-nsen, ttafen ayen din iman-nsen imi dɣa isental iɣef tezziɣ d wid tettidir tmetti-nneɣ. Wid yettafen iman-nsen s waṭas d iselmaden akked yinelmaden-nsen.  Llan wid i d-yessuturen ad aruɣ ɣef kra n temsal  maca nekk ttaruɣ ayen yezmer baba neɣ mmi neɣ wiyeḍ ad t-iɣer mebla akukru.  Imi akken d-nniɣ, iswi agejdan imi ttaruɣ akken ad naf d acu ara nesselmed deg uɣerbaz. Aɣerbaz, d annar n tmussni d usedwel.

Massa Dalila Qeddac, tettekka yakan di kra n tmeskanin tiseklanin (isaragen...), mazal neɣ ur tesmenyaf ara abrid-a?

Ar tura, iswi-w, ad telḥu tira-w deg yiɣerbazen akked ɣer wid iḥemmlen Tamaziɣt. Ma d ayen yeɛnan isaragen, urɛad ahat i iyi-d-tettunefk tegnit. Xedmeɣ kra n yisaragen deg yiɣerbazen ilemmasen ilmend n tefsut n yimaziɣen. Akken tettwasekles tedwilt di tv4 iwumi qqaren Adlis.

Deg yimeslayen-im, tettban-aɣ-d tugna n tmeṭṭut taqbaylit ilan imenzayen, yeṭṭfen deg yiẓuran d yidles-nneɣ. Amek tessarameḍ ad tili tmeṭṭut taqbaylit neɣ tamaziɣt s umata? Akka tella tura, tgerrez neɣ teḥwaǧ ad tili akken nniḍen?

Tameṭṭut taqbaylit, d ajgu alemmas. D nettat i d ul n tmetti, ma yeḥbes tudert ad tenger. Yuwi-d ad neṭṭef deg wansayen-nneɣ d wayen iɣef netturebba. Tameṭṭut taqbaylit, d nnif, d lḥerma, d tadukli, d tagmat... S umata d tala n yiḥulfan seg d-ttagmen ama d tarwa ama d atmaten ama d irgazen-nsent (tisednan). Ur ilaq ara ansi d-isuḍ waḍu ad teddu. Ass-a, tameṭṭut taqbaylit tella tella....

Dalila Qeddac

Massa Dalila Qeddac, nessen-itt d taselmadt n Tmaziɣt, d tayemmat, d tamarut s yiles aqbayli. Ay-a, d taεkemt fell-as. Ansi d-tettawi tazmert akken ad tettmagar tameddurt d wamek tbeḍḍu akud-is?

Mačči dayen fessusen akken ad tesdukkleḍ gar-asen,  maca amdan mi ara yebɣu kra yesqizzib i wakud akken ad as-yeddu di lebɣi. Imi ma yella wakud, ayen din  yeshel. Aṭas n wid i iyi-yettakken afud, gar-asen imawlan-iw d urgaz-iw. Ay iyi-yefkan daɣen tabɣest d assaɣ yellan gar-asen imi yal wa irennu i wayeḍ.

Acḥal yidlisen (ungalen, tullisin) i turiḍ? Smekti-aɣ-d izwal-nsen i yimeɣriyen s umata.

Ar tura uriɣ 5 n yidlisen: Tawenza, d ammud n tullisin. Tafat taderɣalt, d ammud n tullisin. Asirem yettwaqecmen, d ammud n tullisin. Aɛwin, d ungal, d netta i d tirmit-iw tamezwarut. Tiqit tiqit ad neččar tabaqit, d ayen i d-leqḍeɣ seg tudrin ideg zedɣeɣ ama d timucuha neɣ d inzan d temseɛraq.

Anida yezmer ad ten-yaf umdan i tɣuri?

 Idlisen-a, llan ɣur-i. Maca yezmer ad ten-yaf yimeɣri ɣer teẓrigin n Al-Amal neɣ ɣer tnedlist n Cixi.

Dalila Qeddac

Tesεiḍ isenfaren nniḍen? I melmi aẓrag-nsen (ma llan)? 

Isenfaren imaynuten ad ilin ma yebɣa Rebbi. D acu, mazal ad ɛeṭṭlen

Tineggura-a, annar n tsekla taqbaylit, simmal yettnerni. Aṭas n tilawin i d-ibanen deg-s. D acu d tamuɣli-m deg waya? Ama seg yidis n umḍan, ama seg yidis n tɣara n wayen ttarun?

D ayen yessefraḥen mi ara waliɣ uletma taqbaylit neɣ tamaziɣt deg unnar-a n tsekla taqbaylit! Tuget deg-sent ttarunt ɣef yiḥulfan-nsent d wayen i tent-iceɣben. Ad asent-iniɣ afud igerrzen.

Ablug-nneɣ "tutlayt-inu" d ilemẓi, yebda tikli, ddac ddac. D acu d tamuɣli-m fell-as d wacu tessarameḍ ad yili deg-s?

D isem-is i d awal-is! Iban kan d ilemẓi ara yuɣalen d ababat. Ncallah ad yili d tala i d-yessurugen anagar tamussni. Sarameɣ-as ad yennerni ad ijuǧǧeg! 

Ad am-nessuter ad aɣ-d-tiniḍ 3 si tirga n Dalila Qeddac: tamarut, taselmadt, tayemmat. D acu-tent?

1. Sarameɣ tira-w ad tennerni, ad iliɣ ilmendad n tutlayt-iw! 

2. Sarameɣ ad iliɣ d tayemmat ara ibedden ɣef tarwa-s! 

3. Sarameɣ inelmaden seɣreɣ, ara seɣreɣ ad awḍen ɣer wayen bɣan.  Ad aɣ-d-ttmektayen ala deg wayen yelhan.

Dalila Qeddac

Tutlayt-inu, tessaram-am aṭas n tenkekwit d tumert di tudert-im d twacult-im d waṭas n tebɣest di taɣult n tira akken ad ternuḍ deg umecwar n usebɣer n tsekla taqbaylit.

Aḥuddu aḥunnu ! 

Awal-im n taggara, nebɣa-t d asirem-im s umata.

Awal-iw n taggara, tanemmirt imi iyi-d-tefkam tagnit-a i wakken ad nesqerdec timsal-a! Sarameɣ tutlayt-nneɣ, ad tekcem deg yal taɣult. Ad as-id-yuɣal wazal i as-ilaqen. Maca azal-a, d nekkni s tarwa-s i d-yuwi ad nbedd fell-as. Yessefk tagmat d tdukkli. Ad farseɣ tagnit-a akken ad dɛuɣ s ccfa i yimuḍan-nneɣ, ad yessifses Rebbi fell-asen aqraḥ.

Ha-ten-a yimeslayen s wayes tfukk d tdiwennit n tutlayt-inu d tmarut Dalila Qeddac-Cix:

Afud igerrzen i kečč diɣen a mass Bendali. Tanemmirt-nwen. Ssarameɣ diɣen talwit d tezmert i yiselmaden d tselmadin d yimeɣriyen merra.

Tadiwennit, yexdem-as-tt Sadaq Bendali


Commentaires