Tasnanawt n yiḍrisen: aglam n umdan

I wakken ad d-neglem amdan, yessefk ad d-nini amek i gan yigamanen n tfekka-s, ad nernu ad d-nini amek iga akked medden. S wakka, deg uglam n uwadem, llant snat trudmawin i d-ntegg: tarudemt tafekkant d trudemt taɣarant. Tamezwarut, terza tafekka-s, ngellem-d deg-s: udem, allen, acebbub, imi, imeẓẓuɣen, anzaren... Tis snat terza tiɣariwin-is, ma lhant neɣ diri-tent, d imcennef neɣ yelha d medden, d uḥdiq neɣ d uqbiḥ... S wakka, ad naf tamussni n uglam n yimdanen, d taxatart, azal-is meqqer, yessefk ad t-yissin unelmad, uselmad, d umaru... Ha-t-a ihi ad d-smiwreɣ acu i izemren ad yili deg-s:

Di trudemt tafekkant:

Tawsit n uwadem: d argaz, d tameṭṭut, d aqcic, d taqcit...

Tamagit: d aqbayli, d arusi, d aciwa, d amaṣri, d almani...

Leεmer: d amɣar, d tamɣart, d ilemẓi, d tilemẓit, 

Amahil: d aselmad, d aḍbib, d afellaḥ, d anelmad, d amḍif, d war axeddim...

Tibeddit: d aɣezzfan, d awezzlan, d akudac, annect-ila-t, d amagnu, d alemmas...

Tafekka s umata: d ačaran, d imirqiq, d aqewwan, d akerdennac...

Tabanit tamatut: yecbeḥ, yecmet, d awezwaz, yetteεǧab, yezyen aṭas, d azmamag...

Udem (aqadum): d imdewwer, d ahrawan, d arqiqan, d bu yiɣsan, d bu yimuyag, tamart-is d tamkuẓt, yettaǧǧa ačamar, ila tuffra...

Acebbub: d awraɣ, d aberkan, d azewwaɣ, d alewwaɣ, d akerčam, yeqqaccew, d awezzlan, deg-s tizrurin... Tzemreḍ daɣen ad d-tiniḍ fell-as: d imibrik, d azubaɣ, d aberbac, d asellaw, d awraɣ...

Anyir: d ahrawan, d ukris, d alebḍan...

Allen: meqqrit, meẓẓiyin, d tiberkanin, ssirtiwent, d tizegzawin, qemcent, brarḥent, kecment, celxent, ffɣent-d...

Anzaren: d irqiqanen, d izuranen, ɣunejren, d ikernennayen, d ilebḍanen, d ubrinen, am uqamum uɣbub...

Aqemmuc: d amecṭuḥ, d ameqqran, yesludduy, icenfiren-is zurit, rqiqit...

Imuyag: cuffen, d izewwaɣen, ɣzan, d ukmicen...

Ifassen:  hrawit, lewwaɣit, rqiqit, meqqrit, d imeẓyanen...

Iḍarren: ɣezzifit, hrawit, ččuren, zelgen, yettrejdil...

Tuyat: hrawit, meẓẓiyit, rqiqit...

Iselsa:

Mi ara d-tgelmeḍ amdan, d ayen igerrzen ma terniḍ tgelmeḍ-d iselsa i yelsa. Iceṭṭiḍen, ttemgaraden ger urgaz d tmeṭṭut, ger umeẓyan d umeqqran, ger tsemhay (tagrest, anebdu).  Ad d-nebder kan kra d imedyaten:

taqendurt, amendil, takebbuḍt, tugzimt (jupe), ajellab, aεlaw, ajili, taqemjet, abalṭu, tikessiwt, taεmamt, tacacit, iqeffazen (ilemḍaḍen), iqaciren, arazal, lǧebba, tabanta, takmamt, aḥerram, azellum...

Di trudemt taɣarant:

Yelha, yeḥdeq, d imcennef, yettzuxxu, yessimnur iman-is, d asusam, d imsetḥi, d amagad, diri-t, d amessas, d uqbiḥ, d uḥdiq, d alummat, d uεdiz, yettaweḍ, d abeɣsan, d anezmar, ikeccem ger yiccer d uksum, d acekkam, d aqezzab, yessekcam iman-is, d bu ccwal, d amẓallu, d bu tkerkas, d bu tidet, d asekran...

Tamawt:

Deg yiḍrisen n uglam n umdan, nessemras s waṭas, ladɣa:

- Imyagen n tɣara

- Igelman (irbiben)

- Aserwes.


Ameskar: Sadeq BENDALI

Commentaires

Enregistrer un commentaire