Asfugel n yennayer

D ansay i d-tettaǧǧa yal tasuta i tayeḍ

Stéle du roi amazigh Chachnak à Tizi Ouzou
Yal aseggas, aγref amaziγ yesmektay-d tameγra n yennayer, ayen umi qqaren amenzun yennayer, tawwurt n useggas neγ ixef n useggas. Yennayer d yiwen wansay gar wansayen yezdin agdud n Tmazγa “Tafriqt n Ugafa”, yuγ-d aẓar si zzman aqdim. Yettas-d ass n “12 janvier” n useggas n yirumyen. Ma nnuda ansi d-yekka wawal n yennayer, ilaq tuγalin ar tallit taqburt. 

Agellid Cacnaq yesbedd tagelda tis 22 di Maser

Dγa γef wakken i aγ-d-ulsen yimazrayen nneγ, yeḍra-d di Maṣer , yiwen n ṭṭrad d ameqqran gar ugellid amaziγ Cacnaq «laṣel-is n Tlemsan+» mgal yiγallen iferεunen i yeḥkem Ramsas wis III. Ṭṭrad-agi, yegla-d, di taggara, s trennawt n Yimaziγen. Ayagi yeḍra-d deg useggas n 950 send talalit n Sidna Σisa. Agellid Cacnaq yekcem taxliǧt n Nil, yesbedd tagelda tis 22. Ma nessaked awal yennayer ad t-naf d awal uddis "-Yen": yiwen neγ amenzu. -N: d tanzeγt -Ayer+: ayyur Ma nessemlal awalen-agi, ad d-naf d akken yennayer, anamek-is: d ayyur amenzu n useggas n Yimaziγen.   

Seksu s uyaziḍ d 7 yisufar

Yal tamnaḍt amek tesfuggul s tmeγra-agi, yal taγawsa i xeddmen d asfillet i usnerni n lγella d tgella. Deg temnaḍt n Leqbayel, ttgen imensi n yennayer: sewwayen seksu bu ṣa “7” n yisufar d uyaziḍ. Isufar-a d lḥemmeẓ, leεdes, tajilbant, ibawen, llubyan n leqbayel… d wid i d-ttekksen seg wakal i xeddmen imi tudert nsen teqqen γer tfellaḥt dγa ula d awitay nsen d win n tfellaḥt i ṭṭafaren. Ayaziḍ d win n tmurt i rebban wat uxxam, zellun-t γef umnar n tewwurt, d asfel γef yiεeyyalen n twacult, ittezzeε ayen n dir yettezzin fell-asen. 

D imensi ideg tettemlili tasa d way turew

Qqaren-d d ayaziḍ i ilaqen ad t-zlun medden ass-nni acku d aγersiw n yiṭij, yerna yella di lemtel “Win yezlan rric, ḍemneγ-as amεic.”  Ass-nni tettemlili tasa d way turew γer yiwet n terbut iγef d-ttrusunt tγenǧawin n wid yellan deg uxxam Yal aεeyyal s umur-is n uksum, ula d iγriben d wid yemmuten ttgen-asen amur. Ttawin-d tiwelliyin nsen ad ččent imensi yid-sen; tid ibeεden ttawin-asent imensi γer yixxamen  nsent.   D   tamγart   i   iferqen   ayaziḍ-nni:   tettak   i   teqcict   deg   tferret,  d   asfillet   ad tefferfer s axxam-is, ad tezweǧ, 

Asfillet i tawant, talwit d tenkelwit

Aqcic, tettmuddu-as seg tmessaḍt imi netta d win ara yeqqimen deg uxxam-nni, d netta i yettawin isem n twacult-is.  Mi kfan učči, ad ḥettten ayen i d-yeqqimen deg terbut-nni, ad t-sneγlen γer wakal, imi ula d ibeεεac, ttgen-asen amur nsen. Ttceyyiḍen daγen : sewwayen lesfenǧ, afḍir, tiγrifin, qqaren akken mnennin yidilen n teγrifin ara mnennint tesnatin n uzemmur. Sewwayen berkukes d asfillet ad yarew uzemmur, ad yebberkukes. Tteqqnen lḥenni akken ad yiḥnin useggas fell-asen, ur yettiqsiḥ ara. 

Aseṭṭel i yigerdan, abeddel n yijeqduren d usizdeg ameqqran n yixxamen

Ttseṭṭilen i yigerdan, ladγa win ara iḥedren i tikkelt tamezwarut i yennayer, qqaren-d akken ad yiǧhid uqerruy-is. Ttaγen-as-d aqerruy n uzger d asfillet ad yuγal d aqerruy n taddart, ttawin-as-d iles n uzger akken ad yesεu iles γer medden. Ḍellun-as tamemt deg unyir-is akken ad yiẓid wawal-is di tejmeεt.  Azeṭṭa yebdan, ilaq ad yili yekfa ass-n n yennayer akken lall-is ad as-ifru ccγel-is, ur itezzi ara am uzeṭṭa. Deg temnaḍin niḍen n Tmazγa, ttjeyyiren ixxamen nsen s tumlilt, ttbeddilen inyan n lkanun, sseqdacen igerwajen imaynuten d asfillet ad tbeddel tudert nsen ar wayen yelhan.

Tafaska n wayrad deg Wayt Snus di Tlemsan

Deg temnaḍt n Tlemsan, ladγa, deg Wat Snus, taddart n ugellid Cacnaq, ttaken azal ameqqran i tmeγra-agi n yennayer imi ttgen tafaska n wayrad azal n yimalas.  Yennayer d ansay n lejdud, izger-d acḥal d tasuta armi d-yewweḍ γur-neγ. Ilaq ad nesseḥbiber fell-as akken ad t-id-afent tsuta i d-iteddun. Ilmend n useggas amaynut 2971, nessaram i Yimaziγen anda ma llan aseggas ameggaz , tudert igerrzen, ussan icebḥen, tazmert n tzemmurt, tankelwit d waṭas n tegmat.

Karima Cebbaḥ

Tutlayt-inu

https://sadbendali.blogspot.com/2021/01/asfugel-n-yennayer.html

Commentaires