Imi d anekcum aɣurbiz deg wussan i d-iteddun, ad awen-d-nessenked yiwet tselmadt n tutlayt tamaziɣt. Taselmadt-a, d tin i ixedmen yiwen usenfar (azmam) i yuklalen ad yili d allal n umahil i zemren ad smersen yiselmaden nniḍen. Mi nuẓa ɣur-s, terra-d s tumert ɣef yisteqsiyen-nneɣ di tdiwennit tuḍfirt:
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Nekk, d Massa Benmuhub i d-ilulen s yisem n Bucali. Deg tazwara, ɣriɣ tussna n tdamsa deg tesdawit n Mulud At Mɛemmer deg ugezdu n Tizi-Uzzu asmi i d-wwiɣ akayad n BAK deg useggas 1998, wwiɣ-d agerdas n taggara n ukala deg 2003. Syin kan, wwiɣ-d akayad nniḍen n BAK, xedmeɣ yis-s Tamaziɣt d yidles-ines. Tura akka, aql-iyi d taselmadt n tutlayt tamaziɣt deg ulmud alemmas. Lliɣ sselmadeɣ deg Ugni n Yiɣran deg Yiwaḍyen seg 2008 alammi d 2016, mbeɛd qqleɣ-d ɣer uɣerbaz alemmas Derdar Saɛid di Tizi-Uzzu, mazal-iyi ar ass-agi dinna.
Tutlayt-inu: D acu i kem-ijebden ɣer taɣult n uselmed? d afran neɣ yella deg-s kra n ugacur?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Deg tazwara, ur bɣiɣ ara aselmed, ahat d lmektub kan i yi-yewwin ɣur-s, acku bɣiɣ ad xedmeɣ s ugerdas n tdamsa, ma d tamaziɣt ǧǧiɣ-tt kan i yisenfaren i xeddmeɣ. Maca asmi bdiɣ seɣreɣ-tt, ufiɣ-as lbenna seg wakken i tt-ḥemmleɣ; d annect-agi i iyi-yernan afud ad tt-slemdeɣ.
Tutlayt-inu: D acu n wuguren (ma llan) i yettmagar uselmad n Tmaziɣt deg umahil-is assa?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Uguren i d-nettmagar, mgaraden seg uɣerbaz ɣer wayeḍ, imi llan wid i d-yettafen uguren akked yinemhalen mi ara yili ur as-yefki ara azal akken iwulem lḥal, llan wid i d-yettafen ugur akked yimawlan acku ugin-tt, maca taggara-agi la yettali ciṭ ccan-is. Mačči am zik imi ur telli ur tettekki ara deg leḥsab n tezmilin n yinelmaden (amuskir=0) tuɣal (amuskir=1), tura tewweḍ ɣer umuskir 2, drus maca xir n zik. Ssarameɣ ad yali ugar n 2 n umuskir n Tmaziɣt..
Tutlayt-inu: I yinelmaden?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Uguren i d-ttmagaren yinelmaden, d ayen yessewhamen, ad tafeḍ anelmad n tmurt n Leqbayel netta ur yessin ara taqbaylit neɣ tamaziɣt, tikwal ala tafransist i yessen, d tamentilt n yimawlan imi ur as-heddren ara s tutlayt n tyemmat. Annect-agi, yettarra aqrur ur yeṭṭafar ara akken ilaq, dɣa yettagi-tt. Maca llan kra ma nefka-as azal , xas ur tt-ssinen ara ttrɛraḍen, ttuɣalen ttabaɛen di tneɣrit. Sḥassfeɣ kan imi ur tt-qqaren ara deg twilayin akk. Dɣa tikwal mi ara d-yas ɣur-neɣ unelmad seg twilayat nniḍen, nseɛɛu ugur yid-s, ur yettabaɛ ara.
Tutlayt-inu: Amek i tettwaliḍ iteddu uselmed n Tmaziɣt di tmurt-nneɣ?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Nekk ɣur-i, mazal ur iteddu ara akken ilaq imi ur yeṭṭif ara amkan am tangiwin nniḍen, d amecwar ɣezzifen.
Tutlayt-inu: Kemm d yiwet tselmadt ur d-nelhi ara kan di twuri-m n uselmed, maca tettaruḍ tettnadiḍ. Ssegzi-aɣ-d cwiṭ ɣef way-a.
Tutlayt-inu: Amahil-im amezwaru, azwel-is "Azmam n uselmad n tmaziɣt", tbuddeḍ-t i yiselmaden d tselmadin. Acu yegber?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Amahil-iw amenzu, d “Azmam n uselmad”, ssarameɣ ad asen-yeɛǧeb i yiselmaden n tmaziɣt. Semmaɣ-as azmam acku yesdukkel ayen akk ara yeḥwiǧ uselmad, xedmeɣ-t d aḥerfi war initen acku ad yiɣliy ama i nekk bac ad t-id-suffɣeɣ, ama i yiselmaden ara t-id-yaɣen. Rnu ɣef waya, ad t-yessemres kan yiwen n useggas. Iḥricen i yegber, d wi:
Tifert n yisallen n uselmad
Tafelwit n usefrek n wakud
Tafelwit n uktazal amninad
Tafelwit n trebbuyaɛ
Tazmamt taswast
Tafelwit n uktazal ameɣlal
Tafelwit n tezmilin
Ɣer taggara, ad yexdem uselmad tadaddant (Statistique) i ukraḍyur 1, wis 2 akked wis 3
Tutlayt-inu: Amek i kem-id-tusa tikti fell-as? Acu n yiswiren iwumi ilaq?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Lliɣ xemmeɣ-t kan i yiman-iw, yernu yal tafelwit weḥd-s, ur tent-semlaleɣ ara akk yernu s excel akken ad qeɛdent tfelwiyin-nni, s tmerna n yiniten. Syin tusa-iyi-d tekti ad t-ssemlileɣ akk akken ur iyi-tteɛraqent ara. Uɣaleɣ xemmeɣ ad t-id-suffɣeɣ i yiselmaden ahat ad yenfeɛ wiyiḍ. Xedmeɣ-t i yiselmaden n ulmud alemmas d wid n tesnawit; maca yezmer ula d win n ulmud amenzu ad t-yessexdem mebla ugur.
Tutlayt-inu: Mi t-neldi nwala-t, nufa-t d tirmit yuklalen asebɣes. Ini-d anida i zemren ad t-afen yiselmaden i tiɣin.
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Aṭas i nelḥa fell-as nekk d mass Benmuhub, argaz-iw, dɣa nessers-it deg waṭas tnedlisin:
Di Tizi Uzzu: Tanedlist Ccix , Yeḥyawi, Zerrar akked Ṭaleb (di temdint tamaynut), Fuḍil deg ubrid n tkadimit.
Di Buzgan: talemmast di tnedlist.
Deg Yiɛeẓẓugen ɣer tnedlist Raḥmu.
Di Micli ɣer Ḥemmud Aɛrab.
Di Draε Lmizan talemmast: tanedlist Qara.
Di Ceεbet Leεmer (Bumerdas): tanedlist Ɛisawi.
Di Tubiret talemmast: tanedlist Belles soeurs.
Di taddart Iɣrem (Leεǧiba): tanedlist Saoudi Said.
Di Bgayet: ɣer tnedlist Ḥassissen, di temdint taqdimt.
Deg Uẓeffun: deg unekcum ɣer temdint tamaynut.
Di Tegzirt: Deg tnedlist yellan di tlemmast n temdint.
Di Friḥa talemmast.
Di Makuda talemmast.
Di Ɛeṭṭuc talemmast.
Deg Yiwaḍiyen: di tama n ssuq ɣer tnedlist Laɛabi.
Mazal ad ilin wiyaḍ ɣer sdat, Ncallah.
Tutlayt-inu: Nḥulfa si tura dakken ur tḥebbseḍ ara kan deg usenfar-a. D acu n yisenfaren nniḍen ara d-ternuḍ sya ɣer zdat?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Ncallah ur nḥebbes ara dagi, ma walaɣ-t yeɛǧeb i wiyaḍ, ad yili wayen nniḍen ɣer sdat.
Tutlayt-inu: S yisem-im d tayemmat, amek i tettwaliḍ ilaq ad rebbint tyemmatin tarwa-nsent akken ad tezg tutlayt-nneɣ, ad teqqim i lebda, ad tennerni, ad tecbu tiyaḍ yenneflin?
Tutlayt-inu: D acu i tessarameḍ: di twacult-im, deg umahil-im, i yimal n Tmaziɣt?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Ssarameɣ di twacult-iw, ad teḍfer abrid yessalayen di ccan n tmaziɣt, ssarameɣ ad iyi-d-fken afus n tallelt.
Tutlayt-inu: D acu ara d-tiniḍ ɣef ublug "tutlayt-inu"?
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: D isem-is i d awal-is, "tutlayt-inu", d ayen ara yesnernin tutlayt-nneɣ, ladɣa deg ublug imi imdanen akk ssemrasen aglaway akked internet.
Tutlayt-inu: Ad am-neǧǧ awal n taggara, ini-d deg-s ayen triḍ.
Ḥuriya Benmuhub-Bucali: Ssarameɣ ad awen-yeɛǧeb umahil-iw ɣas akken ur as-xdimeɣ ara initen neɣ tiɣma, maca ayen akk ilaqen i uselmad yella deg-s. Tanemmirt-ik a Mass Bendali. Tanemmirt-nwen akk.
Tadiwennit, yexdem-itt S.Bendali
https://sadbendali.blogspot.com/2022/08/tadiwennit-d-tmeskart-taselmadt-huriya.html
Tanemmirt a Massa, afid igerrzen
RépondreSupprimerAFoudh iguerzen a massa
RépondreSupprimer