Send tuffɣa n udlis-is amezwaru - ammud n yisefra, nuẓa ɣer tmedyazt Malika Ferḥani neɣ Malika Tagawawt, nefka-as ddeqs yisteqsiyen, terra-d fell-asen s taḍfi. D ayen ara teɣrrm di tdiwennit-a:
Tutlayt-inu: Ttxil-m ssenked-d iman-im i yimeɣriyen n “tutlayt-inu”.
Malika Ferhani tagawawt tamedyazt seg tɣiwant n maqleɛ l deg at Frawsen. Tesɛa 46 iseggasen deg usemmud -is. Daya
Malika Ferḥani (Tagawawt): Nekk, ad iniɣ tira n tmedyezt s wudem unṣib mačči aṭas aya segmi tt-bdiɣ . Tella-d di tagara n useggas 2014. Ma yella d tamedyezt, tella deg-i seg temẓi ma zemreɣ ad d-iniɣ akka. Bdiɣ s yisefra wezzilen neɣ ahat d iḍrisen imecṭaḥ yeččuṛen d les sonorités.
Ula deg umeslay-iw akked d yemdanen, tettili-d tfenda n tmedyezt war ma
greɣ tamawt i waya. Tura tennerna, teṭṭef ugar n wadeg, isefra-w bnan s wayen
akk ilaqen akken ad asen-nefk isem n usefru.
Tutlayt-inu: Ini-aɣ-d awal ɣef tmeddurt-im n yal ass.
Malika Ferḥani (Tagawawt): Tameddurt n yal ass, dɣa d tameddurt n yal ass, hhh. Ulac deg-s aṭas n wayen ara d-iniɣ. Gar lecɣal n wexxam d wid n berra, gar tɣuri n yedlisen d tira . Tudert kan, d aya.
Tutlayt-inu: Acu d assaɣ-im akked tutlayt-im d yidles amaziɣ, aqbayli.
Malika Ferḥani (Tagawawt): Assaɣ gar-i d yedles n Teqbaylit, d assaɣ meqqṛen ɣur-i. Idles ɣur-i, d Iaman, d tinettit, d aẓar, d amezruy, d tutlayt, d azekka, d tilin… Dayen i yi-iceɣben am waṭas n Leqbayel, limer ufiɣ, limer nufi akk mačči akka ara tili liḥala n yedles-nneɣ, imi neẓra akk ẓẓmik ideg yella yedles d tutlayt-nneɣ.
Idles ur nesɛi ara adeg di tmurt-is leqyud d iɛekkiṛen i d-ggaren i yal ameɣnas neɣ amaru n teqbaylit. Teẓriḍ, neẓṛa akk acḥal i iruḥen d iseflan fell-as. Nesḥissif aṭas, maca aya ur aɣ-yettruẓu ara ifadden. Mazal ad nefk ayen akk yellan deg-neɣ akken ad tidir teqbaylit. Ur nesɛi ara akk lemzeyya. Nekk, amennuɣ-iw ɣas meẓẓiy maca ad t-kemmleɣ skud ddreɣ acku umneɣ yis-s.
Tutlayt-inu: Amek i tlemdeḍ tira n tutlayt d yilugan-is?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Tira n tutlayt, lemdeɣ-tt kan iiman-iw. Tebda-d asmi lliɣ di tesnawit, ttakeɣ azal aṭas i umawal; anda sliɣ awal ur nnummeɣ ara, din din ad t-skelseɣ di tqerruct -iw . Ttaruɣ-ten ɣas s yisekkilen n trumit.
Bdiɣ almad seg yimagraden i ttafeɣ deg uɣmis "tamurt" i
d-yettarun yal imalas kra n yisebtar s teqbaylit. Aṭas i jemɛeɣ deg-s . Tasɣunt
“awal” daɣen.
Yal anda ufiɣ rriḥa n tira s tmaziɣt ad jgugleɣ deg-s . Ɣas akken lliɣ gar
wid iḥuza useggas n uɣunzu n uɣerbaz (boycott scolaire) almi tuɣal Tmaziɣt d
tutlayt taɣelnawt di tmendawt, maca ur sɛiɣ ara zher ad tt-ɣreɣ acku di
tallit-nni tella kan di kra n yeswiren, di kra n yiɣerbazen. Maca leḥmala n
tutlayt, tefka-iyi-d lebɣi d tebɣest akken ad lemdeɣ akken tebɣu tili tegnit .
Tura, seg wasmi yella ttawil n internet d yiẓeḍwan inmettiyen, isegzawalen,
timsirin, aql-i lemdeɣ ugar. Ɣas akka mazal ur ssawḍeɣ ara aswir ilaqen, maca
umreɣ aṭas ɣef ugmuḍ-a Mazal-aɣ nlemmed.
Tutlayt-inu: Acu d tamuɣli-m ɣef usexdem n tutlayt tamaziɣt deg yiẓeḍwan inmettiyen?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Asemres n tutlayt n tmaziɣt deg yiẓeḍwan inemtiyen: zemreɣ ad iniɣ yesɛa sin wudmawen. Udem amezwaru yelha, acku d ttawil i wid umi ur tettunefk ara tegnit ad lemden tamaziɣt deg uɣerbaz, ad issinen.
Daɣen d annar i usnerni i usbeggen dakken tutlayt-nneɣ , d tutlayt am nettat am tutlayin n umaḍal meṛṛa, tesɛa ilugan-is, tesɛa tazmert akken ad tili di tira n tsekla d tmusniwin nniḍen. D annar ideg nesɛa aḥric-nneɣ ula d nekkni, ad nini tigad-nneɣ s tutlayt n tyemmat.
Udem wis sin, dir-it acku yella aṭas n userwet, aṭas n wid i d-yesnulfuyen,
i d-yettarun s waṭas n tuccḍiwin, yerna qqaren akka i tella tira; dɣa aṭas i
ten-yeṭṭafaren deg tuccḍiwin-nni. Aya, yettṛuẓu tutlayt ugar. Nessaram ad
yenqes waya. Nessaram ad yili uqadeṛ n tutlayt d yilugan-is, ilaq ad neǧǧ aḥric
-agi i wid yesɛan igerdasen deg tesnilest.
Tutlayt-inu: Acu d anamek ɣur-m, n tira s Teqbaylit deg umaḍal-a i ṭṭfent tutlayin timeqqranin iǧehden?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Iban, ulac ayen i d -yettlalen deg ulac. Am nekk am waṭas n yimura d yimedyazen, nesɛa akk iɣbula seg way deg i d-nettagem. Tawacult, di tazwara, ad yernu uɣerbaz d tmetti deg wadeg wis sin. Nekk aɣbalu-inu amezwaru, tala i deg d-ugmeɣ d yemma. Aṭas i sliɣ seg yimi-s n yisefra, timucuha, inzan d temseεraq . Tella setti - yaya - daɣen, fell-asent talwit.
Tutlayt-inu: Mmeslay-aɣ-d cwiṭ ɣef wammud-im amezwaru i d-yeffɣen ussan-a.
Malika Ferḥani (Tagawawt): Tira s teqbaylit, tesɛa ɣur-i anamek d wazal, d imeqqranen; as am wakka i d-tenniḍ amaḍal ṭṭfent-tt tutlayin n tmura iǧehden. Maca aya ur yebɣi ara ad d-yini a nebru i ṭṭbel deg waman.
Tutlayt-nneɣ tezger-d d igiman n yiseggasen s timawit kan, teẓra acḥal d
acengu maca tedder akken yebɣu yili. Tedder, teṭṭef ɣas sdat n tutlayin yellan
d tunṣibin, yesɛan allalen akken ad idirent.
Tura aql-aɣ di tallit n tira, yella ttawil i usnerni ines ɣas ulamma s
wudem unṣib neẓra d aɣebbaṛ s allen. Maca numen ad tidir teqbaylit ur tnegger
ara, xas akka lweεd iteqqes.
Tutlayt-inu: Acu d isental-is igejdanen, acu kem-yeǧǧan tferneḍ-ten?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Ammud-iw amenzu, fkiɣ-as azwel “Tawemmust n wawalen". Isental yellan deg-s, zemreɣ ad d-iniɣ aṭas i yellan. Maca, tuget d tamedyezt tamḥaddit, tayri, tameṭṭut....atg .
Tamawt kan: werɛad ur d-yeffiɣ ara udlis-iw . Maca aql-aɣ nettraǧu-t deg
wussan -agi.
Acu i yi-yeǧǧan ad ferneɣ isental-a! nekk ad d-iniɣ ur frineɣ ara aṭas. D tagnit i d-yemmalen ɣef wacu n usentel ara d-aruɣ, akken i d-usan ineḍruyen, ama d wid i yi-yeɛnan neɣ wid n tmetti.
Tutlayt-inu: Yella kra n usentel deg udlis-im i εzizen fell-am ugar n wiyeḍ?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Isental i ɛzizen fell-i ugar n wiyaḍ, ad d-iniɣ kan anwa aḍad ara tekkseḍ seg ufus -ik? Ulac! Ihi ɣur-i ula d isental neɣ isefra ɛzizit akk fell-i.
Tutlayt-inu: Acu n yizen i triḍ ad tesεeddiḍ i yimeɣriyen-im?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Izen i riɣ ad sɛeddiɣ i yimeɣriyen, ad d-iniɣ d iznan, mačči d yiwen. Tazwara d Taqbaylit, imi nekk d tagi iyi-yerḥan ugar n wayen nniḍen. Bɣiɣ ad iniɣ i wid iɣunzan, ikukran , iḥeqren tutlayt-nneɣ, Taqbaylit tezmer ad tifrir am waṭas n tutlayin nniḍen, arut taqbaylit s Teqbaylit. Taqbaylit teḥwaǧ-iken, ur d-qqaret ara ulamek, acku yella wamek, i win iran .
Izen wis sin, tira d amennuɣ, d asbeggen n tilin d yiman. Izen wis krad!
yal aḥric s wuguren-is. Tira daɣen akken, meɛna s lebɣi d tebɣest ad tessiwḍem
. Izen nniḍen, tira tesnernay azal n umdan; tutlayt-is, temmal abrid ɣer tafat
. Ttruḥun yemdanen tgerri-d tira. Arut.
Tutlayt-inu: Mmeslay-d ɣef tedyanin tiseklanin ideg tekkiḍ d wacu i d-tesfaydiḍ seg-sent?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Tidyanin tiseklanin! kkiɣ di kra kan , tafaska n Uqbu, Akal amellal, deg Yemkiren, Adrar n Fad deg at Smaɛil, deg Ugni n Ucerqi.
Tutlayt-inu: Ini-aɣ-d ma tufrareḍ-d yakan di kra n warrazen, d anwi-ten?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Arrazen, arraz-iw amenzu deg Uqbu, tamedyezt yufraren ɣer tlawin.
Arraz wis sin! Arraz Ḥnifa n tmedyezt tameḥaddit, deg Ugni n Ucerqi. Arraz
wis sin, deg Yemkiren. Arraz wis krad, di Tizi Wezzu.
Tutlayt-inu: Acu i am-yettaken tahregt i tira?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Acu i iyi-d-yettaken tahregt! deg waṭas n tegnatin, d urfan hhh. Meɛna llant tlufa nniḍen.
Tutlayt-inu: Acu n wuguren (ma llan) i tettmagareḍ di tira, amek i ten-tferruḍ?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Uguren di tira! iban llan. Ad iniɣ kan ɣef lexṣas di tmusni n tira n tmaziɣt, d ayen i d-yessuturen ugar n wakud i unadi, d useɣti.
Tutlayt-inu: Tesεiḍ kra n tnummi mi ara tettaruḍ? D acu-tt?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Tannumi di tira! tasusmi. Ḥemmleɣ tasusmi mi ara ttaruɣ, daya. Ma d akud neɣ d adeg, akken yebɣu yili.
Tutlayt-inu: Acu d isenfaren-im n tira i yimal?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Isenfaren! ad d-ilal tura wammud-agi amezwaru, sakin ad nẓeṛ hhh. Ad iniɣ kan tira tella.
Tutlayt-inu: Acu triḍ ad tiniḍ i yimeɣriyen ɣef umecwar i d-tuɣeḍ neɣ ɣef tmedyezt-im?
Malika Ferḥani (Tagawawt): Acu ara d-iniɣ i yimeɣriyen ɣef tmedyezt-iw! Tewɛeṛ cwiṭ tuttra-a. Waqila d nutni ara d-yinin. Nekk ad asen-iniɣ ssarameɣ ad yaweḍ, neɣ ad awḍen yiznan-iw, ad afen lebɣi-nsen deg tira-w d yisefra-w .
Tutlayt-inu: Awal n taggara, a-t-an ɣur-m, ini-d ayen tebɣiḍ.
Malika Ferḥani (Tagawawt): Awal n tagara! tanemmirt a mass Bendali ɣef udiwenni, Tanemmirt i yimeɣriyen ara aɣ-yeɣren0 d wid ur aɣ-neqqaṛ ara. Tudert i teqbaylit d wid i tt-yessidiren . Tanemmirt.
Tadiwennit-a, iga-tt S.BENDALI.
https://sadbendali.blogspot.com/2025/03/tadiwennit-d-tmedyazt-malika-ferhani.html
Ayyuz
RépondreSupprimerAfud igerrzen deg umecwar-is n tira
Skud εemmal ad tetteddu ɣer sdat
Ayyuz fell-am d-imeslayen ẓẓayen, neččur d-asḥisef imi gummant taliyin ad lint tiwwura i wamur i lebɣi n kra i qedcen seg ul
RépondreSupprimerAfud uzmir
Sɣur Ḥmed Neccaf
Supprimer