Massa Racida Bensidhum Uld Ḥusin, d yiwet n tmarut s Tmaziɣt taqbaylit si tsuta tamirant. Mi ara nẓer belli d tin yettnadin yettheyyin aduktura-ines di tutlayt tamaziɣt akked tayri-s tameqqrant i tsekla d tutlayt n tyemmat-is, nezmer kan ad as-nessirem imal yeǧǧuǧǧgen d uḥelli n targit-is; nettat yebɣan ad tessiweḍ aswir n Taoues Amrouche. Iwakken ad tt-tissinem ugar, nefka-as awal, temmeslay-d s wul yeldin di tdiwennit-a:
Tutlayt-inu: Ssenked-d iman-im, ttxil-m.
Racida Bensidhum: Di tazwara azul, tanemmirt a mass Bendali ɣef wazal i iyi-tefkiḍ akken ad d-mmeslayeɣ ɣef tirmi inu di tira. Massa BenSidhum Racida, 34 yiseggsen di leɛmeṛ-iw. Luleɣ-d, ddreɣ, nnerniɣ di twacult igan azal i tmeṭṭut abeɛda tin yeffɣen ɣer tmussni. D tamarut s tutlayt n tyemmat. D tamarut, d tamedyazt, d tamnadit deg ugezdu n tutlayt d yidles amaziɣ di tesdawit n Mulud At Mɛemmeṛ n Tizi Wezzu.
Tutlayt-inu: Si melmi i telliḍ tebɣiḍ ad tuɣaleḍ d tamarut?
Racida Bensidhum:
Tutlayt-inu: D acu i am-yefkan tayri n tira?
Racida Bensidhum: Tayri n tira tlul-d weḥd-s akken d-nniɣ dakken ttaruɣ i yiman-iw, ḥemmleɣ ad aruɣ ɣef wayen sɛeddayeɣ di tudert-iw yelha neɣ diri-t. Yal tameddit ad as-alseɣ i uzmam-iw ayen akk yeḍṛan deg wass. Tella d tanumi meẓẓiyen tuɣal meqqret ɣer tnumi meqqṛen.
Tutlayt-inu: Deg wungal-im "icenga n talsa" turiḍ-d ɣef usentel d amaynut di tsekla tamaziɣt taqbaylit. Yekkat seg uḥulfu ahat? Acu d tiririt-im?
Racida Bensidhum: Icenga n talsa, ttwaliɣ belli mačči d nekk i t-yuran. D aktayen i d-yemlalen, snin-d iḍrisen, d tudert n yal as sur nerkid ara, d isuɣan, d tiɣri n yemdanen ur nufi ara iman-nsen ula di teglimt-nsen. D izri i d-yettsuɣun akken ad aɣ-d-yini belli ur yezmir ara i wayen yewwi yid-s d taɛkemt terfed tatut, nḍegger-as-tt ur nuki d yiman-nneɣ. Icenga n talsa, mačči kan d iḥulfan n Racida weḥd s, umneɣ, ḍemneɣ u ttekleɣ belli yal win t-yeɣṛan neɣ ara t-yeɣren, yella wacu ara yaf deg-s yurez-it ɣer tallit yezrin, ɣer tegnit yedder-itt.
Tutlayt-inu: Amek i t-id-mugren yimeɣriyen?
Racida Bensidhum: Yal yiwen/yiwet amek i tella tmuɣli-s, tuget feṛḥen yes-s. yeɛǧeb-asen. Nekk si tama-w, umreɣ aṭas s tselḍin-nsen imi ufiɣ-tent d tiwejda iɣef yebded ujgagal n tebɣest-iw akken ad kemmleɣ ɣer sdat.
Tutlayt-inu: Tettaruḍ i tmetti neɣ ɣef tmetti? Di tira-m, tessekfaleḍ-d imenzayen-is neɣ tessawaḍeḍ-as iznan?
Racida Bensidhum: Ufiɣ di tmetti ayen ilaqen ad yettwakkes, ufiɣ diɣen ayen ilaqen ad yili. Maca tella yiwet n tannumi sɣezfen-as tudert d asemgel (la contradiction), deg waṭas n temsal yeɛnan amdan, tawacult, tameṭṭut…..atg. Γef waya, tikwal, ttafeɣ-d iman-iw ttaruɣ ɣef tmetti akken ad kkseɣ iṭabuten yellan d ẓẓṛubat i yemdanen, diɣen, ttaruɣ i tmetti (imi timetti d imdanen) akken ad gren tamawt i wayen akken izelgen.
Tutlayt-inu: Γer yidis n tira, d acu nniḍen i tḥemmleḍ ad txedmeḍ?
Racida Bensidhum: Tira, d ajeǧǧig, yuḥwaǧ aman, aman-is, d taɣuri. Iwakken ad snerniɣ aswir di tira yessefk fell-i ad ɣreɣ idlisen, tella diɣen tayri n uẓawan.
Tutlayt-inu: D acu tettwaliḍ yezmer ad yessefreḥ neɣ ad yesseqreḥ amaru di twuri-s?
Racida Bensidhum: Ur zmireɣ ara ad d-fkeɣ tirirt sumata ɣer yimura, imi yal yiwen d tikti-s neɣ amek yettqabal timsal-agi. Ur ttruḥuɣ ara, tmuɣli-w akkin, ad d-iniɣ ɣef yiman-iw yessefraḥ mi ara waliɣ idlisen-iw di tnedlisin, dagi di Tizi Uzzu neɣ anida nniḍen, ssefṛaḥent tezrawin neɣ isenfaṛen yettwaxedmen ɣef wungalen. Mi ara d-nadin yinelmaden yellan di tesdawit ɣef udlis uriɣ, d yisteqsiyen-nsen dayen yessefṛaḥen, tikwal timliliyin-nni yid-sen nekk s timmad-iw ssekfaleɣ-d amaynut deg wayen d-uriɣ ur ukiɣ yid-s. Ma yella dayen yesseqṛahen, d widen d-yeggaren iman-nsen ɣer tsekla ur as-ssinen. Ad tafeḍ kra n yemdanen ur zṛin d acu yellan deg wungal maca mi ara d-mmagren amaru n udlis-nni, isteqsiyen-nsen, ffɣen akk i wennar: ulac akk d acu i ten-icudden ɣer wayen iɣef d-yura umaru neɣ tmarut-nni. Aql-i d nekk, deg unnar n tsekla d tamnadit deg tesdawit maca uqbel ad iniɣ awal neɣ ad muddeɣ asteqsi ttḥebbireɣ-as mačči d cwiṭ, ɣef waya a wi yufan, yal yiwen, ad yeɛnu tamussni-s.
Tutlayt-inu: Anida d melmi i tettafeḍ iman-im di tira neɣ i am-d-tettas tehregt?
Racida Bensidhum: Tira tura, tuɣal d tamsalt-nniḍen. Mi ara ferneɣ asentel, ttɣimiɣ-as si yal tiɣmert akken ad waliɣ acu ilaqen d wayen ur nlaq. Timsal, qqnent ɣer tedyanin n tudert n yal ass i d-iḍeṛṛun, d cbaḥa n umeslay i as-irennun aseqɛed. ttaruɣ deg texxamt-iw deg yiḍ mi ara gnen meṛṛa neɣ taṣebḥit, maca adeg akk i ḥemmleɣ ad iliɣ deg-s, ad aruɣ war aḥbas d ilel neɣ amkan ideg ara sleɣ i waman teddun.
Tutlayt-inu: Tesmenyafeḍ tira s yimru neɣ s uselkim?
Racida Bensidhum: S yimru. Aselkim, akken kan ad rebḥeɣ akud wanag s yimru i nebbceɣ akk awalen icebḥen di tira.
Tutlayt-inu: Tawacult d twennaḍt n tudert, zemrent ad sbeɣsent ugar tamarut. Kemm yellan d tayemmat, d acu i am-d-rennunt?
Racida Bensidhum: Tawacult, si zik tella-iyi d tayet senndeɣ fell-as, tella-iyi d tala n tmusni, d aɣerbaz lemdeɣ-d u mazal-iyi lemmdeɣ deg-s ugar n temsirin. Tilin d tayemmat, ufiɣ tabɣest sɛukkzeɣ fell-as, tilin n yessi terna-iyi afud akken ad dduɣ ɣer sdat, ad snerniɣ timusniwin-iw, aswir-iw, imi ayen akken i riɣ ad t-awḍeɣ mačči i yiman-iw kan, i nutenti, i baba-tsent yellan sdeffir n wayen akka iɣer wwḍeɣ.
Tutlayt-inu: Mmeslay-aɣ-d ɣef yisenfaren-im n yimal. I melmi adlis-im amaynut?
Racida Bensidhum: Isenfaṛen ttlalen-d yid wakud, yal aseggas, nettaf iman-nneɣ nra ad naweḍ ɣer tɣawsa. Akka tura, riɣ ad kemmleɣ deg ubrid-agi n tira, syin ɣer-s, riɣ ad rreɣ tidmi-w ad nadiɣ deg wayen ara yeḥwiǧ unelmad di tesdawit. Ungal nniḍen, mazal acku twalam aṭṭan acu yexdem, ɣef waya, aql-i ttṛaǧuɣ si Kanada d acu ara d-tini tinna ara t-id-yessuffɣen.
Tutlayt-inu: Ger yimura izzayriyen imaziɣen, anwa neɣ anta i am-ikecmen ul, i tessarameḍ ahat ad taɣeḍ abrid-is?
Racida Bensidhum: A wi yufan ad yili am nutni, ulac win yifen wayeḍ yal wa d tamusni-s i aɣ-d-yessaweḍ s ubrid i as-yettunefken. Ma ferneɣ-d ad d-iniɣ kan ulac d acu ara rnuɣ ma ssawḍeɣ ad iliɣ am Taoues Amrouche fell-as talwit.
Tutlayt-inu: Amek tettwaliḍ addad n Tmaziɣt assa, amek tettwaliḍ imal-is? S wayes i tezmer ad tennerni tutlayt-nneɣ ugar, ad tecbu tiyaḍ?
Tutlayt-inu: Nuɣ tanumi nessutur i yinebgawen-nneɣ tamuɣli-nsen ɣef ublug-nneɣ "tutlayt-inu". I kemm d acu ara d-tiniḍ?
Racida Bensidhum: A wi yufan akud yugaren akken ad yeqqim kan ɣer uzeṭṭa n internet, ur iteffeɣ ara seg ublug-a. Tanemmirt ɣef wayen akk i d-tezuzzurem, d timusniwin i d-nrennu. Afud igerrzen , tanemmirt i kečč i aɣ-d-yessemlalen deg-s.
Tutlayt-inu: Ad am-neǧǧ awal n taggara, ttxil-m azen-it i wid tḥemmleḍ d wid i kem-iḥemmlen (tawacult-im, imeɣriyen-im…)
Racida Bensidhum: Di tazwara, tanemmirt i kečč ɣef tdiwennit, tanemmirt i yal win neɣ tin i iyi-ttaken tabɣest akken ad kemmleɣ deg ubrid-a i d-wwiɣ ama d iselmaden, ama d imeɣriyen, ama d imdukkal d temdukkal.Tanemmirt i twacult-iw i yellan ɣer yidis-iw, umnen s wayen xeddmeɣ, ḥemmlen leqdic-iw aseklan. Tanemmirt i yemma , tanemmirt i yal argaz i as-igan azal i tmeṭṭut yebded yid-s, ɣer yid-is, yal ass yella. Tanemmirt i wergaz-iw, tasudent i yessi. Tanemmirt i kenwi kunemti ara yeɣren tadiwennit-a; ssarameɣ ad tili di lebɣi-nwen/nkent.
Tadiwennit, yexdem-itt Sadaq Bendali
https://sadbendali.blogspot.com/2021/06/tamarut-racida-bensidhum-uld-lhusin.html
Iṭabbuten?
RépondreSupprimerD karim tabbou neɣ dayen nuḍen?
Asalu, isila, afrag,ifergan..., mači dayen ixuṣen di taqvaylut?
Ta, d tuffɣa i usentel!!
RépondreSupprimer