Tamesrit tamezwarut n udlis amaziɣ n At Wasif

Tadyant taseklant ddaw udrar n Gerǧer, tessefreḥ at uxxam d yinebgawen-nsen

Tamesrit tamezwarut n udlis amaziɣ deg At Wasif
Tadyant tadelsant yeṭṭfen lbal aṭas deg wussan-a n tazwara n wayyur n yulyu deg waɣir n Tizi Wezzu, d “tameɣra” i d-yettuheyyan deg Wayt Wasif deg waɣir n Tizi Wezzu di Tmurt n Leqbayel. D tameɣra, acku tessemlal-d tagmat d tasa d way turew ɣef wayen yezdin adrum ameqqran aqbayli: tutlayt, taqbaylit, idles, amezruy… Assa, amaḍal akk yeẓra anwa ay d ul n Tmazɣa, d anwi i iḥerzen tamagit tamaziɣt i tt-yeǧǧan tezga d tamuddirt. Adrar n Gerǧer, urǧin yettu izen n ugellid Masensen i yennan “Tafriqt i Yefriqen”. 

Tasuta n urmud, iseɣ d usirem i d-yettlalen si temsirin n umezruy

Tamesrit n udlis amaziɣ
Timsirin n umezruy, kkant-d seg yimezwura-nneɣ, yal tasuta tesselmad-itent i tayeḍ; ad tent-id-afen yineggura. Ulamek ara nettu ayen iɣef nnuɣen, mmuten yizmawen yecban ageldun Firmus, Lḥaǧ Muḥend Zeεmum, Ccix Aḥeddad, Meqqrani, Faḍma n Sumer  neɣ iḍelli kan Krim Belqasem, Ɛmiruc, Ɛebban Remḍan, Ɛli Mellaḥ, Bennay Weεli, Idir At Ɛemran, Besεud Muḥend Aεrab  d wiyeḍ. Ur yezmir umdan ad ten-id-yebder akk imi umuɣ-nsen meqqer, amezruy-nsen ɣezzif, hraw. Asentel n umagrad-a-nneɣ, ay yerza d tamesrit, tamesrit d tadyant n yidles amaziɣ/aqbayli iwumi tekker  tarwa n tlelli yeččuren d asirem, am tidukkla Lḥaǧ Muxtar At Sεid, M.Ɛebdenbi, Ṭaher Uld Ɛmer, Ḥasan Ḥelwan, Ḥamid Bilak yid-sen d wiyaḍ. 

Ulamek ara nettu deg ubdar akk ilmeẓyen, inelmaden i ibedden ɣef usuddes d umager imgerrzen, inmahalen d yimḍebbren n CFPA. Xas ixuss kra deg wallalen, iswi n yimsuddsen n tmesrit-a tamezwarut deg umezruy, yettuḥella-d. I usmekti, d tidukkla i d-yezgan ɣef lmendad n rreḥba-a. Si tazwara, bɣan-tt ad d tilellit iwakken ur ttemyejbaden fell-as at tsertit i yezgan jebbden taduli, yal wa, ɣer yidis-nnes kan. Akken yebɣu yili, ddeqs n tuddsiwin i yefkan afus n tallelt. Iseqquma iɣerfanen n tɣiwant (APC) n Wayt Wasif d twilayt (APW) akked  tenmehla n yidles d tẓuriwin n Tizi Wezzu d umaṭṭaf BRTV, εawnen s wayen iwumi zemren. Deg yiḥricen nniḍen, yiwen umsuddes awasif, yenna-aɣ-d dakken aḥric ameqqran n tallelt s yidrimen, yefka-t-id ugraw CEVITAL.

Talalit n tsekla tamaziɣt taqbaylit, tilawt yuklalen amur-is ger tsekliwin n talsa

Tamesrit n udlis amaziɣ - idlisen 2
Γf teɣzi n 4 wussan, si 2 ar 5 yulyu 2021, imerza, usan-d si yal tamnaḍt akken walin s timmad-nsen anida yessaweḍ ubrid i yenǧer Mulud At Mεemmer. Asirem-is agejdan, la iteddu, xas s ttawil, maca ɣer yimal kan i iwehha. Xas abrid, d win yessan s yisennanen, a-tt-a tekker-d tsuta, i la iferrsen deg-s, rennun, uɣen abrid n tafat ur ttagaden amager n yiεekkiren d tderray. Ddeqs n yimura i d-yewwin yid-sen idlisen-nsen i usenzi s ubuddu d agmuḍ n wayen i d-yettusilɣen di tesdawiyin n Tizi Wezzu, Tubiret d Bgayet. Asileɣ-nsen, d win yebnan ɣef tgejda iseḥḥan imi as-yettunefk s yifassen zeddigen n yiselmaden isdawanen i d-yuɣen aẓar deg umennuɣ n tmeɣnest akked tussna. Gar-asen, llan Saεid Cemmax, Rabḥi Ɛellawa, Med Akli Salḥi, Zahir Meksem, Med Gellawi, Remḍan Ɛacur, Nadya Berdus, Ɛmer Lεufi d wiyaḍ…. Di tedyant-a taseklant n At Wasif, tezga tili n wungalen n Ɛmer Mezdad, Saεid Seεdi  d tugna n Med Bulifa, Racid Ɛellic d Muḥend Akli Ḥeddadu s wayen d-ǧǧan deffir-sen.  Aẓar n tjaddit, yuɣ di tsekla yuran, kkren-d yilmeẓyen ara ileqqmen tanaslit yezdin d tetrert. D ta i tagrayt iɣer nessawaḍ, yal tikkelt mi ara nɣer yiwen seg yidlisen n Lyes Belεidi, Zuhra Awdiya, Nadir Saxri, Ṭeyyeb Awsat, Cabḥa Bengana, Racida Bensidhum, Samira Ḥusini, tamerḥumt Dihya Lwiz… d wiyaḍ (umuɣ ɣezzif).

Ayen nnan yimeskaren ɣef tmesrit tamezwarut n udlis amaziɣ n At Wasif

Tirza n “tutlayt-inu” ɣer tmesrit, tella-aɣ d tagnit i temlilit d waṭas n wid iqeddcen neɣ ixeddmen di taɣult n tsekla, gar-asen imḍebbren n teẓrigin: amaru Malek Mennic (Asirem-Tubiret), amaru-amedyaz Ḥusin Luni (Imru-Tizi Wezzu), amaru Yeḥya Yanes (Tizi Wezzu). Nfures tagnit, nemmeslay yid-sen ɣef ddeqs n tneqqiḍin yerzan tira, asiẓreg, taɣuri akked waddad i deg yettidir  udlis amaziɣ.  Si tama nniḍen nemlal d kra n yimeskaren, ad ten-nesnemmer ɣef wawalen id-nnan ɣef tedyant-a i deg ttekkan ɣef teɣzi n 4 wussan:

Lwiza Kaneb: Azul a Mass. D ass yifen akk ussan, d ass n tmeɣra n  yimru d tferkit akken adlis ad yecceεcceε. Tikkelt-a d, tamesrit n udlis amaziɣ i d-yellin allen-is i tikkelt tamezwarut deg At Wasif ....

Awsat Med At Ṭeyyeb: Azul, di tazwara ad snemmreɣ tidukla n Lḥaǧ Lmuxṭar At Saεid ɣef tinubga-nsen.  Nekk!  tamuɣli-w, telha mliḥ, ɣas akka d tikkelt tamezwarut, lqella n ttawilat, maca ahil meqqer, d anesbaɣur, ugar n krad yisaragen i wass, rnu irmad deffir n yimensi, d usečči n yimtekkiyen n tmesrit, d usezdeɣ-nsen, d amahil ameqqran, akken ttwaliɣ, yelha mliḥ.

Malek Mennic:  Azul, akken yebɣu yili, tagnit ideg ara yili wedlis, ad tili twenneε, acku timlilit n wedlis mačči d azenzi kan, mačči d tadrimt kan; ala di ssuq n lbaṭaṭa d lleft i ttmuqulen yimzenza tadrimt kan. Tagnit, telha, imdanen ferḥen s yedlisen d -yettwafesren, imyura d teẓrigin daɣen yeεǧeb-iten lḥal. Ssarameɣ ad yiɣzif leεmer n leqdic-agi. Afud igerrzen i wid akk d-iheyyan timlilit agi. Ad asen-iniɣ tanemmirt-nwen. Tanemmirt i yimezdaɣ n At wasif i iferḥen yes-neɣ.

Tamesrit n udlis amaziɣ - idlisen 2
Ɛli Belhuṭ: Rreḥba n udlis amaziɣ, d taẓrigt ta1ut i d-suddsen kra n yimeɣnasen yettuɣalen ɣer  tɣiwant n At Wasif. Di drus n wakud, tettwafres tegnit akken ad teg irebbi i yimsiẓrag, imyura...Addad n tsertit d tegnawt, yir tagnit deg i tettexbibiḍ tmurt n Leqbayel, iṭij yesṭenṭunen ur suɛden ara tiddin n tirmit-a tamezwarut akken iwata, akken ad d-rzunt twaculin d yimesɣan. Maca, akken yebɣu yili, akken qqaren "akken i t-id-tesseww tderɣalt ad t-ččen warraw-is". At Wasif, ssersen llsas, kkren-as i ccɣel qeccuc meccuc, sensen, sseččen inebgawen-nsen... xas yella lexṣaṣ, maca d ayen i d-yekkan nnig yiɣil, ur d astehzi, ugur unnect-a deg tirmit i yella. Ula d inebgawen gzan ayagi, ur ččiḥen ara ma muggren akka kra n uɛewwiq neɣ...d ayen i yeǧǧan imasayen n teẓrigt n rreḥba ad zḍen azeṭṭa n teflest d tegmat gar-asen d yinebgawen, s yisirmen imeqqranen akken taẓrigt tis snat ad tugar taẓrigt-a 1ut.

Dalila Qeddac/Cix:  Ayen twala tiṭ; Qqaren ala idurar ur nettemlili ! Daɣ-netta, tamesrit n udlis amaziɣ i d-suddsen yimsuddsen deg Wat-Wasif, tessemlal ger yimura d yimeskaren d yimeɣriyen i ileddin iberdan ugar i ubeddel n tmussniwin d tektiwin. Ayen igerrzen diɣen di rreḥba-a, imi aṭas i d-yerzan yerna glan-d s warraw-nsen iwumi fkan tilelli d ufran i wakken ad aɣen idlisen yettwarun s Tmaziɣt. I igerrzen ugar n wugar, d isaragen i d-yellan s wazal-nsen sɣur yimnadiyen d yiselmaden n tesdawiyin i d-yerzan seg Bgayet, Tizi d Tubiret. Xas ulamma llan kra n yimdanen i d-yettasen i wakken kan ad refden tiwlafin wigi yelha lemmer uɣen xersum adlis neɣ sin imi dɣa wigi d-ɛniɣ d wid yellan deg unnar ama d iselmaden n Tmaziɣt ama d wiyeḍ. Awal-iw aneggaru, ad d-iniɣ tanemmirt i yimsuddsen n temrist-a, tal yiwet yal yiwen s yisem-is. Ad d-yernu Rebbi timliliyin yecban tigi...Tanemmirt i kečč a mass Bendali di leqdicat-ik igerrzen! Afud igerrzen!

Ifadden n yiselmaden n 1995, tihawt tamaɣlalt di yal tagnit:

Tamesrit n udlis amaziɣ - adrar
Tikti i d-yettuɣalen, yal tikkelt ideg tettili tedyant itezzin ɣef Tmaziɣt, d tihawt s wawal d tigawt n yiselmaden n 1995. Wid yerẓan asalu, ad as-tiniḍ ggullen akken ma llan, akken ad idiren i usenfar aqerḍal i asen-izedɣen deg yidammen d wallaɣen. Asmi tekcem Tmaziɣt aɣerbaz i tikkelt tamezwarut, rẓan asalu, nnan-d aql-aɣ da. Bdan aselmed s yifassen d ilmawen awi-d kan ad yaɣ uẓar. Ur asen-yettunefk ula d allal ameẓyan maaaḍi. Xas akken ddren ayen din n wuguren d tseɣliyin, abrid i fernen, ur ffiɣen seg-sen yiwwas. Mḍan yal timerẓuga d tsemmamin! Zgan ǧǧan ula seg uzref-nsen. Acḥal d tikkelt i d-ttafen iman-nsen iman-nsen, ulac wi inudan ad yegzu yir addad i yedder umur ameqqran seg-sen. Tin i tent-yugaren zgan qeddcen, qqaren, ttarun, ttaken imenzayen iseḥḥan ama i tarwa-nsen neɣ i yinelmaden-nsen. Swejden wid ara ikemmlen i ubrid-nsen aheggar. 

War ma ffɣen seg unnar, aṭas gar-asen i yellan neɣ i uɣalen d imura, d imedyazen, d inaẓuren, d ineɣmasen. Ddeqs seg-sen, kemmlen tizrawin-nsen tisdawanin, wiyaḍ ulin d imaswaḍen. Deg At Wasif, nwala aṭas seg-sen, xas wessrit neɣ caben, zgan bedden, beggsen, ssefraḥen. A-ten-a rennun deg wussisen-nsen, cuban tizizwa ger yiger n tefsut d teɣrast. Tutlayt-inu, ur tezmir ad teqqen tiḍt ɣef wid yettaken ibennun asirem. Tajmilt n wul, ad truḥ srid i Ɛli Belhuṭ, Malek Mennic, Yeḥya Yanes, Ṭaher Uld Ɛmer, Ɛebdella Ɛerqub, Ḥabib Llah Mensuri, Busseεd Kebbir d wiyaḍ, yal wa s yisem-is. Imi sya ɣer da, nsell ttuɣalent tejmilin i wa d wihin, wissen ma yella wi ara d-yemmektin iselmaden n 1995! I melmi tajmilt ara ten-id-yessemlilen d agraw? neɣ ahat ur tt-uklalen ara ma yezga deg-neɣ yidles n tatut! Assa, aṭas seg-sen, ǧǧan-aɣ, wwḍen s anda ara naweḍ akk. Ad asen-yefk Rebbi talwit d rreḥma. 

Sadeq Bendali

https://sadbendali.blogspot.com/2021/07/tamesrit-tamezwarut-n-udlis-amazi-n-at.html

 


Commentaires