Annar n tira s Teqbaylit, simmal yettimɣur, yettnerni s wungalen, tullisin, tamedyazt... Ddeqs n yimura d yimedyazen i la yettadfen deg-s. Ussan-a, terna-d ɣur-d yiwet tlemẓit i d-yessuffɣen ungal-is amezwaru, s uzwel " ddunit tettezzi". Ta, d Ɛelǧiya Buhar, terra-d akk ɣef tuttriwin n "tutlayt-inu" di tdiwennit-a:
D anta i d Ɛelǧiya Buhar i wid ur tt-nessin?
Ɛelǧiya Buhar d yiwet n tlemẓit si taddart n Tfuɣalt, taɣiwant n At yeḥya Musa, asun n Draε Lmizan, tlul di Yunyu 1987, d tin imalen aṭas ɣer uḥric n tira.
Tikti akken ad aruɣ, tlul-d deg-i imi leḥqeɣ ɣer uɣerbaz alemmas, din i bdiɣ ttissineɣ isekkilen n tutlayt-iw, ḥulfaɣ i yiman-iw am win i wumi teεreq yemma-s, syen akkin yufa-tt, acku uqbel ad issineɣ isekkilen n tutlayt-iw ttwaliɣ tira d asirem ur d-nḍerru.
Dacu i kem-yesbeɣsen tuɣeḍ abrid n tira?
Ayen i yi-yeǧǧan uɣeɣ abrid n tira, d tayri n tutlayt-iw. Xas ulamma si temẓi-w ttaruɣ tamedyezt, bdiɣ-tt imi lliɣ d tanelmadt deg uɣerbaz amenzu,-din i ḥulfaɣ s teɣrit i tečča tutlayt-i. Amek armi ttawḍeɣ ttaruɣ tmedyezt s yisekkilen n Tfransist ma d asusru n wawalen s Teqbaylit! Ahat d tutlayt n yiman-iw, d nekk kan i tt-yegzan neɣ d nekk i tt-id-yesnulfan! Γef waya i izad lebɣi-w dakken ad d-yas wass i deg ara kecmeɣ annar n tira u ad aruɣ tutlayt-iw s yisekkilen-is ucbiḥen.
Ussan-a yeffeɣ-d wungal-im amezwaru,d acu n usentel i ɣef d-ttmeslayeḍ deg-s?
Ungal-iw amenzu, d win i deg yezmer ad yelmed yimeɣri aṭas n temsirin: ɣef ssmaḥ, d ṣṣber… acku ddunit tettezzi, ur d-yewwi ara ɣef yiwen ad yejhel u ad yettu d akken tella taggara, acku ulac agḍiḍ yufgen ur iris.
Ineḍruyen iɣef i d-tewwiḍ awal deg-s lulen-d si tilawt neɣ d asugen kan?
Ineḍruyen iɣef i d-wwiɣ awal d asugen, maca iqerreb ɣer tilawt imi di tmetti yezmer ad d-yeḍru way-a neɣ ugar n way-a, acku timetti teččur d tidyanin i yezmer ad d-yemlil yal amdan.
Anida i yella udlis-im la yettnuz ass-a d waniɣer ara yaweḍ daɣen?
Adlis-iw, yella di Draε Lmizan, yella di tnedlisin Cix d Yeḥyawi di Tiizi Wezzu. Sya ar kra n wussan, ad yelḥeq ɣer Bgayet, Bumerdas,Tubiret.
Dacu n yisental nniḍen i tettwaliḍ yessefk ad sεun amkan di tsekla tamaziɣt taqbaylit yuran?
Ttwaliɣ ilaq ad ṭṭuqten ama d ungalen, timucuha, asenfali, tullizin, tamedyezt…
D wigi i yessiǧhiden ifadden i tutlayt.
Kemm i d-yekkren di tmurt n Leqbayel, amek tettwaliḍ tudert n tlemẓit (tameṭṭut) taqbaylit assa?
Tudert n tmeṭṭut taqbaylit n wass-a, temgarad ɣef tin n zik, acku tameṭṭut llan ttwalin-tt d taqeddact neɣ d taklit, adeg-is d win i tezzin gar uxxam d tmazirt. Tella tettwaḥqer mačči d kra, ula mi ara d-tlal ad d-yeɣli leḥzen ɣef taddart, maca tura tamuɣli tbeddel, tameṭṭut tesεa izerfan am nettat am gma-s, teffeɣ, teɣra,btessen, terreẓ yir leqyud i tt-yurzen.
Ger tneggalin tiqbayliyin, d anta i tettwaliḍ (ma tella) tettgensis tameṭṭut taqbaylit n tallit-a?
Ahat yewεer ad d-ferneɣ taneggalt yettgensisen tameṭṭut taqbaylit n wass-a, acku sεant azal akken llant d tayri n Teqbaylit i tent-yessawḍen ad kecment annar n tira, yal yiwet d leqdic-is. Amaru neɣ tamarut, cubaɣ-ten ɣer tzizwit i itezzin ɣef tjeǧǧigin n lεali syen ttaken-d tamment yesεan azal di tmetti. Lemmer ur dliɣ ara ɣef leqdic-nsen ur cukkeɣ ad d-snulfuɣ amaynut.
Adlis aqbayli yettidir mačči yiwen, mačči sin n wuguren, d acu i ilaqen akken ad yaɣ amkan-is di tmetti?
Akken ad yaɣ amkan-is, yewwi-d ad tesεu Tmaziɣt amkan-is di yal taɣult, ma yella tettwaḥqer, adlis yuran yis-s ad yettwaḥqer diɣen. Si tama nniḍen, di tmetti ur nettak ara azal i tɣuri, iban kan ur ttilin ara yimeɣriyen ara yaɣen idlisen.
Ula d aselmed n tmaziɣt yettmagar aṭas n yiεewwiqen d tseɣlay n yicenga n tmaziɣt-nneɣ, ansi d -itekk way-a?
Ayen din, icudd ɣer tsertit. Skud imḍebbren ur nwan ara ad as-gen azal, ala ɣer deffir ara tuɣal, am wakken diɣen iselmaden ttafen-d lexṣaṣ n wallalen i uselmed.
D acu i tettwaliḍ d tasarutt i tuffɣa seg yir addad i deg tezga ar tura tutlayt tanaṣlit n tmurt.
Yewwi-d ad ṭṭuqqten yinadiyen d yimura. Tasertit daɣen, tesεa azal meqqren deg waya, acku ma gedlen-as abrid, ur tezmir ad tegmu.
Ahat tliḍ iṣenfaren nniḍen?
Akka tura imi walaɣ leεtab-iw yeffeɣ ɣer tafat, ungal-iw yeffeɣ-d, d ayen ara yi-yeǧǧen ad waliɣ ɣer sdat. Aql-i heyyaɣ-d ammud n yisefra d wammud n tullizin ara d-yeffɣen sya ɣer sdat ma irad yillu.
Dacu ara d-tiniḍ ɣef wid yettzuxxun, qqaren nekkni d Imaziɣen d Iqbayliyen, nitni ur ttarun, ur qqaren, ur ttnadin ad lemden ilugan n tutlayt-nsen?
Yenna Lwennas fell-as talwit: yiwen yeqqar nekk d zzaεim ɣef Tmaziɣt ad fkeɣ idim, yettmeslay s tfenṭazit, xuḍ mi ara d-yeɣli lɣim, ad tafeḍ yeffer yeqqim, yettraǧu ad tebεed twaɣit. Ihi imdanen yecban wigi, ma yella d tidet ḥemmlen tamaziɣt, nuḥwaǧ-iten deg unnar, ad d-binen, ad nwali leqdic-nsen, mačči s wawal kan.
Aɣerbaz alemmas Meddur - Tafuɣalt |
Dacu i d asirem-im i yiman-im d tutlayt-im?
Asirem-iw i yman-iw d akken ad rnuɣ deg ubrid-agi n tira, u ad iliɣ d imɣi n ṣṣaba ama i tmetti neɣ i tutlayt-iw. Ma yella d tamaziɣt, ssarameɣ ad tif tutlayin-nniḍen, ad taɣ amaḍal s umata, ad tfeǧǧeǧǧ u ad tennerni.
Ma yella kra n yizen ɣur-m, tzemreḍ ad t-tessiwḍeḍ?
Ad iniɣ ma yella lebɣi, ur yelli kra d awezɣi, ssarameɣ aṭas ara ad d-ikrcmen s annar-agi n tira acku win ur nessin tutlayt-is di tmurt-is am wakken d agujil, imi tutlayt d tayemmat. Ma yella yiwen yestehza di yemma-s ur yelli ay ara as-d-xedmen wat Rebbi.
Dacu d tamuɣli i tesεiḍ ɣef ublug tunt-inu?
Ad d-iniɣ tanemmirt i mass Ṣadeq Bendali i d-yerran lwelha-s ɣur-i, yexdem-iyi tadiwennit-agi. Ad as-iniɣ afud igerrzen imi tezgiḍ d anaḍeḥ i wakken tutlayt-nneɣ ad yali uswir-is. Ma yella d ablug tutlayt-inu, ssarameɣ-as teɣzi n tudert acku d aɣerbaz s timmad-is; d netta i d asaka gar yimura d yimeɣriyen. Tanemmirt.
Tadiwennit, iga-tt S.Bendali
https://sadbendali.blogspot.com/2021/11/tuffa-n-wungal-amezwaru-n-tmarut-elgiya.html
Commentaires
Enregistrer un commentaire